دستگاه اکسیژن ساز چیست؟
دستگاه اکسیژن ساز را بیماران حاد ریوی ، پونومی ، آسمی ، قلبی استفاده می کنند. حتی ورزشکاران برای بالا بردن کیفیت فعالیت خود و افراد سالم جهت نشاط و رفع خستگی روزانه استفاده کنند.
دستگاه اکسیژن ساز به روش جذب مولکولی اکسیژن خالص را از هوای ورودی جدا می کند. پس از مرطوب نمودن آن توسط یک سوند در اختیار بیمار قرار می دهد.
مزایای استفاده از دستگاه اکسیژن ساز نسبت به روش سنتی شامل موارد ذیل می باشد:
- 1) اطمینان از خلوص اکسیژن در دستگاه اکسیژن ساز
- 2) تولید اکسیژن بهداشتی و بدون بو به روش فیلترینگ ضد باکتری در دستگاه اکسیژن ساز
- 3) تولید اکسیژن به صورت مداوم
- 4) تولید اکسیژن مرطوب و خشک (با قطع سیستم مانو متر)
- 5) کسر هزینه های خرید کپسول ، مانومتر ، نگهداری ، تعمیرات ، حمل و نقل ، شارژ کپسول
- 6) جلوگیری از بروز احتمالی خطر انفجار در کپسولها
- 7) احساس آرامش روحی و روانی بیماران و قابلیت حمل آسان دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه اکسیژن ساز چگونه کار می کند؟
اکسیژن ابتدا هوای فشرده ( دارای 21% اکسیژن، 76% نیتروژن و 1% گازهای نادر ) از طریق کمپرسور وارد یکی از مخازن می شود. که از بستر غربال مولکولی عبور داده می شود . این مساله باعث جذب سطحی نیتروژن و ناخالصی های دیگر و خروج اکسیژن خالص از مخزن می شود . پس از مدتی با اشباع بستر زئولیت از نیتروژن و ناخالصی های دیگر فشار از روی این تانک برداشته شده و به تانک دیگر منتقل می شود .
با کاهش فشار در تانک اولی زئولیت موجود در آن نیتروژن و ناخالصی های جذب شده توسط خود را آزاد می کند. در همین حین تانک دیگر تحت فشار قرار گرفته و وظیفه تولید اکسیژن را بعهده می گیرد. این مساله انتقال فشار از یک مخزن به مخزن دیگر به صورت متناوب و بلعکس را اصطلاحا Pressure Swing Adsorption PSA می نامند .
روش PSA در اکسیژن ساز پرتابل
هوای محیط پس از عبور از فیلتر توسط کمپرسور مکیده می شود، طراحی به گونه ای صورت می گیرد که صدای مکش هوا را به حد اقل ممکن برسد. مخزنی جهت گرفتن نوسانات خروجی کمپرسور و یکنواخت سازی جریان هوا استفاده شده است. هوا پس از گذر از درایر وارد قسمت تولیدکننده اکسیژن می شود. که از دو ستون زئولیت تشکیل شده است که شیر برقی وظیفه تزریق هوا را به درون سلول ها را به عهده دارند.
در داخل ستون های زئولیت به جدا کردن نیتروژن از هوا می پردازند. این ماده گرانولی خاصیت جذب انتخابی دارد. که به صورت فیزیکی و با استفاده از تفاوت قطر ملکولی جداسازی صورت می گیرد. بالانس کردن گاز تولیـدی از هریک از ستـون های زئـولیت توسط تنظیم زمانی تزریق هـوا به هر یک از این ستون ها صورت می گیرد.
معتبرترین کمپانی های دنیا در زمینه دستگاههای تولید گاز اکسیژن برای مصارف پزشکی دارای کلیه تاییدیه های معتبر اروپایی CE و آمریکایی FDA می باشند. معمولا دستگاههای PSA پرتابل با ظرفیت خروجی اکسیژن 3-5 لیتر در دقیقه را در بر می گیرند. سیستمهای تولید اکسیژن در همه کشورهای دنیا از جمله کشورهای خاورمیانه با شرایط اقلیمی و جغرافیایی متفاوت در حال کار هستند.
روش جداسازی اكسیژن از هوا
هوا از دو بخش عمده اكسیژن نیتروژن تشكیل شده است. با جداسازی نیتروژن از هوا می توان اكسیژن تولید كرد. از خاصیت جذب متقابل یا polarity گرانول خاصی به نام زئولیت استفاده می شود. ( زئولیت یك نوع Molecular Sieve ویژه ای از آلومینوسیلیكات تغییر شكل یافته است). تجسم ساده این گرانول به لحاظ میكروسكوپی، مانند كره ای است كه در آن حفره هایی میكرونی ایجاد شده است. براثر دمیده شدن هوا با فشار بر روی این ماده، مولكول های اكسیژن به لحاظ دارا بودن قطر مولكولی كمتر نسبت به نیتروژن از آن حفره ها عبور می کنند. ازت در اثر فشار موجود و خاصیت جذب انتخابی زئولیت به آن می چسبد. بدینوسیله اكسیژن از هوا جدا می شود.
غربال مولکولی (Molecular Sieve) Pressure – Swing – adsorption
اساس فرایند PSA استفاده از یک ماده غربال مولکولی (Molecular Sieve) و عبور هوای فشرده از آن است. زئولیت این خاصیت را دارد که اگر هوای فشرده با فشار لازم از آن عبور کند. نیتروژن و سایر ناخالصی های دیگر موجود در هوا را به صورت سطحی جذب کرده و اکسیژن را از خود عبور می دهد. کاهش فشار هوای عبوری از بستر زئولیت باعث می شود که زئولیت نیتروژن و ناخالصی های جذب شده را مجددا آزاد نماید.
زئولیت آب دوست است. در صورت قرار گرفتن در مجاورت رطوبت یا روغن خاصیت مکانیکی خود را از دست می دهد. و در اثر نوسانات فشار تخریب خواهد شد. بنابراین ضرورت وجود رطوبت گیر پس از کمپرسوری که هوای مورد نیاز اکسیزن ساز را فراهم می آورد. همچنین وجود فیلترهای مناسب برای گرفتن بخار روغن و فیلترهای ذره گیر لازم است.
در این روش از دو مخزن Molecular Sieve زئولیت استفاده می شود. كه هوای تحت فشار به آن تزریق می شود. بر حسب مقدار حجم زئولیت و فشار و دبی هوای تزریقی و دبی مورد نیاز اكسیژن، زئولیت از نیتروژن اشباع شده و باید نیتـروژن از آن خـارج شود. كه عمل جداسـازی نیتروژن از زئولیت را احیـای زئولیـت می گویند. در مدت زمانی كه زئولیت مخزن اول احیا می شود زئولیت مخزن دوم عمل جداسازی اكسیژن از هوا را انجام می دهد.
ماکزیمم خلوصی که این سیستم در شرایط تئوری قادر به ارائه آن است برابر با 96% است. علاوه بر این سیستم، سیستم مشابه دیگر برای افزایش خلوص اکسیژن تولیدی از 95% به 99% ولی با Molecular Sieve Carbon استفاده کرد . کیفیت اکسیژن تولیدی از لحاظ مدیکال به نوع کمپرسور سیستم و چگونگی فیلترینگ بر می گردد.
چرا دستگاه اکسیژن ساز خانگی؟
در موقعیت مراقبت های بالینی و اورژانس، استفاده از دستگاه های اکسیژن ساز این مزیت را دارد که به اندازه سیلندرهای اکسیژن خطرناک نیستند، زیرا در سیلندرهای اکسیژن در صورت پاره شدن و یا نشت، تا حد زیادی موجب افزایش احتمال احتراق و آتش سوزی می باشد. به این ترتیب، دستگاه های اکسیژن ساز سودمند هستند، که در آن کپسولهای اکسیژن ممکن است خطرناک یا غیر عملی باشد.
از آنجا که دستگاه های اکسیژن ساز به اندازه کافی غیر فرار در نظر گرفته می شوند، از آنها به عنوان یک آیتم نسخه ای برای استفاده در خانه به بیماران تجویز می گردد. به عنوان مثال، به عنوان یک مکمل همراه با CPAP برای درمان آپنه شدید در خواب استفاده می گردد.
کاربری دستگاه های اکسیژن ساز
دستگاه های اکسیژن ساز بسیار قابل اعتماد و با کاربری آسان می باشند. مهم ترین نکته تمیز نگه داشتن فیلتر مکش گرد و غبار است، که باید هفتگی انجام شود. برخی از مسائل ایمنی بسیار مهم هم وجود دارد. در حضور آتش اکسیژن خطرناک ترین ماده است. سیگار کشیدن، مواد قابل اشتعال و منابع حرارت نزدیک به دستگاه های اکسیژن ساز فعال نباید وجود داشته باشد.
دستگاه های اکسیژن ساز برخی از محدودیت ها را هم دارند، دستگاه های اکسیژن ساز نمی توانند اکسیژن با جریان بالا را تامین و تولید کنند. سیلندر های سبک وزن، سیستم اکسیژن مایع، و دستگاه های حفاظت اکسیژن سیستم های قابل حملی عرضه شده است. که جهت تشخیص بهترین سیستم نظر پزشک تعیین کننده است. مصرف اکسیژن تنها با نسخه پزشک در دسترس است و با شرایط خاصی تحت پوشش بیمه قرار می گیرد.
فروش دستگاه اکسیژن ساز
